MELEK BALIĞI (Pterophyllum scalare)
Güney Amerika'nın tatlı suları anavatanlarıdır. Doğal olarak Amazon Nehri'nin Peru'daki kollarında ve Ekvator'da bulunurlar. 15 cm. kadar büyüyebilirler.
En az 100 litrelik akvaryumlarda beslenmelidirler ve akvaryumun yüksekliği en az 40 cm. olmalıdır. pH 6,5-7,5 arasında olmalıdır. 25-28°C sıcaklığı severler. bakımı biraz tecrübe gerektirir. Discuslarla çeşitli yönlerden benzerlik gösterirler. Vücutları yanlardan basıktır. Son derece zarif balıklardır ve melek balığı adını hak etmiş bir hayvandır. Seçici üretim yöntemleri ile çeşitli varyeteleri üretilmişse de en değerli olanları kırmızı gözlü olanlarıdır. Renkleri metalik maviden sarı, yeşil tonlarına kadar değişebilir. Bazılarının vücutlarında enlemesine bantlar vardır.
Cinsiyet ayırımı yapmak güçtür. Üreme dönemlerinde cinsiyetleri anlaşılabilir. Yetişkin erkeklerin alınlarında hörgüç biçiminde bir çıkıntı bulunur. Üreme zamanlarında erkeklerin üreme tüpü ince ve sivridir, dişilerinki kalın ve yuvarlak uçludur. Bitkisel ve hayvansal olarak beslenebilirler. özellikle spiriluna yosunu bunlar için ideal bir bitkisel besindir. Bunun dışında kaliteli kuru yemler yerler. Artemia, marul ve haşlanmış ıspanak yaprağı verilebilir. Doğal yaşama alanlarından akvaryumlara getirilen melek balıklarını akvaryum ortamına alıştırmak ve bu ortamda yaşatmak çok güçtür. Buna karşılık akvaryumlarda üretilmiş olan evcil ırkların bakımları kolaydır. İyi bir filtrasyon gerektirirler. Kaliteli yemler kullanmak ve düzenli su değişimleri yapmak gerekir. iyi bakıldıkları zaman 10 yıl ve daha fazla yaşayabilirler. Gençken sürü halinde yaşayan melek balıkları, cinsel olgunluğa eriştikten sonra eşleriyle beraber dolaşmaya başlarlar ve akvaryumun belirli bir bölgesini sahiplenerek Teritoryal bir davranış içine girerler. Genellikle tek eşli balıklardır. Bitkilere zarar vermezler, kumları kazmazlar.
Rasbora, corydoras cinsleri, labirent balıklarının sakin türleri, Moli, Lepistes, neon tetra ve sakin küçük çiklit türleri ile bir arada bulundurulabilirler. Ama çok küçük balıkları yiyebilirler. Bu yüzden de Lepistes ve neon tetra gibi minik balıklarla beraber beslerken dikkatli olunmalıdır. Akvaryumda stres yaratıcı, çok hareketli balıkların bulunmasından kaçınmak gerekir. özellikle kuyruk kemiren balıkların bunlarla bir arada bulundurulması sakıncalıdır. Strese girdiklerinde yemden kesilirler ve sağlıkları bozulabilir, ölebilirler. Bitkili akvaryumları severler. Discus balıkları ile bir arada bulundurulmamalıdırlar.
Melek balıkları kendi eşlerini kendileri seçerler ve belli bir bölgeyi sahiplenirler. Bu bölgeye de diğer balıkların yaklaşmasına izin vermezler. Üretim için geniş yapraklı bitkiler kullanılabilir. Bazı hobiciler üretim için 5-10 cm. kalınlığında ve 30-40 cm. uzunluğunda bir mermer parçasını akvaryuma dikine yerleştirirler. Akvaryumda bu şekilde birkaç yer oluşturulabilir. Akvaryuma alışan çift, üreme zamanı geldiğinde yumurtalarını yerleştirecekleri bir bölge aramaya başlarlar. Buldukları düz bir yüzeyi yada bir yaprağı temizlemeye başlarlar. Üreme akvaryumunun suyu hafif asitli-nötr (pH 6,0 - 7,0) ve yumuşak olmalıdır. Sıcaklık 26-28° C. Akvaryuma hava motoruna bağlı basit bir sünger filtre koymak hem suyu temiz tutmak hem de sürekli aç dolaşan yavru melek balıklarına ek bir canlı yem kaynağı oluşturmak açısından yararlı olacaktır. Sünger filtrenin üzerinde bir süre sonra yavru balıkların severek yedikleri rotiferler oluşur. Dişi melek balığı, temizlediği dik bir yüzeye 1000 civarında yumurta bırakabilir. Yumurtalar açılana kadar erkekle dişi balık nöbetleşe beklerler. Mantarlaşan yumurtaları imha ederler. Bu arada şunu da belirtmek gerekir; melek balıkları genellikle ilk çiftleşme sonucunda çıkan yumurtalarını yerler fakat olgunlaştıkça bu davranışlarını bırakırlar. suyun ısısına bağlı olarak yumurtalar 48 saat içinde açılmaya başlarlar. Henüz yüzemeyen minik yavruları ağızlarında taşıyan ana-baba melek balığı, günde birkaç kez yavrularının yerini değiştirirler. 1 hafta sonra serbest yüzmeye başlayan yavru melek balıkları, ortalama 1 ay daha ana-babalarının yanında dolaşırlar. Bu sırada yavrulara artemia verilmelidir. Daha sonra (1 aylıkken) ana-babalarının yanından ayrılmaya başlayan yavrular ayrı bir tanka alınmalıdır. İyi bakıldıkları taktirde 1 yaşındayken cinsel olgunluğa erişirler.
